Ostsiedlung. Gribenow: bewoners van de delta van de Weichsel in West-Pruisen
De naam is een toponymicum, wat zeer gebruikelijk was in die tijd. Het dorp Griebenow ligt 7 km westelijk van Greifswald in Mecklenburg. Daar woonde in 1368 Nicolaus Gribenow die onder voogdij stond van Heinrich Schoeplenberg. In die periode was de ‘Ostsiedlung’ volop aan de gang en was er een grote uitstroom van jonge mannen en vrouwen vanuit Duitsland en Nederland naar de veroverde landen rondom de delta van de Weichsel. Dit werd Ostsiedlung genoemd. Daar ontstonden nieuwe steden als Danzig en Elbing. In deze gebieden, die liepen van de Oder tot Estland toe, waren de Pruzzen óf nagenoeg uitgeroeid óf gechristianiseerd door de Duitse Ridderorde.
De nieuwkomers voegden zich bij de overlevenden en de Slavische stammen, die daar al eeuwen woonden. Zij leefden op een vreedzame wijze en zonder veel problemen.
Het was een avontuurlijke onderneming. Er was grond genoeg voor de veeteelt en landbouw en ook voor handwerklieden was er voldoende werk in de nieuwe steden en dorpen.
Het is zeker dat dezelfde Nicolaus Gruvenow uit Griebenow bij Greifswald afkomstig was en in 1377 in de Langgasse in Danzig (Gdansk) woonde met zijn vrouw en zonen (cum filiis).
Hij is als nieuwe inwoner van de stad met zijn naam en plaats van herkomst vastgelegd. Verder is er over Nicolaus niets bekend. De Langgasse is de hoofdstraat in Danzig en bestaat nog steeds.
Danzig is ontstaan rond 1150 en Elbing is gesticht in 1237.
Er waren in die tijd nog geen doop, trouw en begrafenis boeken, zodat een genealogische lijn niet is vast te stellen. Alleen notariële akten, strafregisters, Erbbücher, oorkonden en bevolkingslijsten verschaffen over de gewone man enige informatie als hij iets bijzonders of strafbaars heeft gedaan.
In de loop van de eeuwen hebben er altijd Griebenau’s gewoond in het gebied van de delta van de Weichsel, in de steden Danzig en Elbing, maar vooral op het platteland.
De grote pestepidemie (1342-1357) eiste 75 tot 100 miljoen slachtoffers in heel Europa.
Het duurde ongeveer tot het jaar 1600 voordat het bevolkingspeil van begin veertiende eeuw weer bereikt was. Er is een groot gat in de genealogische registratie. Tijdens de pestepidemie had men wel anders aan het hoofd.
In de genealogische overzichten, die tijdens de Verlichting rond 1700 bij de gegoede burgers in zwang raakten, is te zien dat de toenmalig oudst bekende voorvaderen uit ±1650 dateren. De menselijke herinnering gaat niet verder terug. Er bestaat dus een grote lacune in de overgeleverde geschreven bronnen.
Ik ga ervan uit dat deze eerste Gribenow de stamvader is geweest van de naamdragers die in de loop van vele eeuwen tot aan 1945 in West en Oost Pruisen hebben gewoond.
Dit is een aanname, maar zeker niet onwaarschijnlijk, omdat deze naam zo specifiek overeenkomt met het dorp Griebenow bij Greifswald. Bovendien wordt Nicolaus Gruvenow in 1377 expliciet genoemd als afkomstig uit Griebenow.
Literatuur:
-
Die Bevölkerung Danzigs und ihre Herkunft im 13. und 14. Jahrhundert. E.Keyser, 1924.
-
Die deutsche Ostsiedlung im Mittelalter. Charles Higounet. 1986
